Bułgaria – najwyższy szczyt Musała 2925 m n.p.m
Grecja – najwyższy szczyt Mitikas (Olimp) 2918 m n.p.m
Macedonia i Albania – najwyższy (wspólny) szczyt Golem Korab 2764 m n.p.m
Kosowo – najwyższy szczyt Deravica 2656 m n.p.m
Czarnogóra – najwyższy szczyt Zla Kolata 2534 m n.p.m
Bośnia i Hercegowina – najwyższy szczyt Maglić 2386 m n.p.m
Serbia – najwyższy szczyt Midžor 2169 m n.p.m
Chorwacja – najwyższy szczyt Dinara 1831 m n.p.m

Przez wiele lat rokrocznie wyjeżdżając z rodziną na wyprawy, wyższe partie gór podziwiałem przeważnie z poziomu dolin. W 2016 roku urwałem kawałek urlopu rodzinie, jadąc z bratem Mateuszem i kolegą Staszkiem w norweskie góry Jotunheimen, aby zdobyć najwyższy szczyt Galdhøpiggen (relacja na stronie).

Pojawił się wówczas pomysł, żeby w kolejnych latach pojechać razem z naszymi rodzinami i upiec dwie pieczenie jednocześnie. Oprócz zwiedzania ciekawych miejsc i kąpieli w morzu, głównym celem miało być zdobywanie najwyższych szczytów państw, przez które przebiegała nasza trasa. Tak też zrobiliśmy. Pierwszy wyjazd w większym składzie zrealizowany został w 2017 roku, a następny rok później. We wszystkich wyprawach główny skład naszej ekipy stanowiła moja rodzinka: żona Iza, synowie Wojtek i Krzysiek, brat Mateusz z żoną Kasią oraz kolega Staszek.

Na początku pierwszej wyprawy dla rozgrzewki weszliśmy na Kekes (1014 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Węgier (relacja na stronie). Szczyt skrzywdzony przez drogę asfaltową poprowadzoną na sam wierzchołek. Mimo to, góra pokazała nam różne swoje oblicza, ponieważ postanowiliśmy wyjść na wierzchołek o własnych siłach. Kolejnymi były: Maglić w Bośni i Hercegowinie oraz Dinara w Chorwacji.

Maglić (2386 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Bośni i Hercegowiny

Maglić leży w Parku Narodowym Sutjeska, który znajduje się w południowo-wschodniej części kraju, na granicy z Czarnogórą. Najdogodniejszą bazą wypadową jest wioska Tjentište. Stoi tutaj pomnik z czasów Tito, upamiętniający jedną z ważniejszych bitew II wojny światowej, dawniej obowiązkowe miejsce do zwiedzania przez wycieczki szkolne z czasów byłej Jugosławii.

Do Tjentište przyjechaliśmy, jadąc trasą przez Banja Lukę, Jajce i Sarajewo (relacja na stronie)

Z Tjentište na Maglić jest około 1800 m przewyższenia. Istnieje jednak możliwość podjechania do górnego „parkingu” na polanie Lokva Demečišta lub Prijevor. Droga jest niestety w kiepskim stanie, szczególnie po ulewach i istnieje ryzyko uszkodzenia zawieszenia, jeśli chce się wyjechać samochodem osobowym. Takie informacje zdobyliśmy zanim tam dojechaliśmy. Mieliśmy dużo obaw, czy nasz pomysł zdobycia szczytu zakończy się sukcesem, bowiem wśród uczestników byli mniej zaprawieni w boju i wędrowanie z Tjentište mogłoby być zbyt długą wycieczką. Dwudniowa wyprawa z noclegiem w górach, tym razem nie wchodziła w rachubę. Pierwsze wiadomości na miejscu nie były optymistyczne. Droga w kiepskim stanie, ale gdy dowiedzieliśmy się, że w hotelu można zamówić transport autem 4×4 od razu powiało optymizmem. Koszt takiej przyjemności wyniósł tylko 40 euro za 6 osób w obie strony. Dodatkowo trzeba jeszcze wnieść opłatę za wstęp do parku, ale nasz kierowca dogadał się ze strażnikiem, że zapłacimy za wszystko w hotelu po powrocie. Dnia następnego stawiliśmy się na umówioną godzinę i pracownik parku wywiózł nas kilkaset metrów w górę, jadąc ponad godzinę na polanę Lokva Demečišta, co skróciło znacznie dystans. Mieliśmy jednak do pokonania jeszcze około 800 metrów przewyższenia i musieliśmy się spieszyć, ponieważ umówiliśmy się, że kierowca przyjedzie po nas o konkretnej godzinie na parking Prijevor po drugiej stronie góry.

Park Narodowy Sutieska jest najstarszym parkiem w Bośni i Hercegowinie, który powstał w 1965 r. Obejmuje powierzchnię 17500 ha. Charakterystyczna dla obszaru jest górska puszcza pierwotna Perućica, będąca ostatnim z fragmentów lasu pierwotnego w Europie. Idąc z polany Lokva Demečišta, początkowo szlak stopniowo wił się przez puszczę, która dawała chwilę wytchnienia od narastającego upału.

Szlak, który wybraliśmy zaczynał się w Bośni i Hercegowinie, ale w większości przebiegał po stronie czarnogórskiej. Nie było problemów z przekroczeniem naturalnej granicy mimo naszych obaw.

Pierwszy widok Maglića, jaki nam się ukazał, był niezapomniany. W tym dniu, trzeba przyznać, udała się nam pogoda. Słonko od rana operowało, oświetlając pięknie ścianę góry.

Młodszy syn widząc piętrzące się skały, miał nadzieję, że szlak podąża gdzieś bokiem. Jednak szybko go uświadomiliśmy, że idziemy na wprost zakosami w górę.

Szlak był dobrze oznakowany. Bardzo często pojawiały się łańcuchy (stalowe liny) i to w terenach nie tylko skalnych, ale też stromych trawiastych, uświadamiając nas, że powinniśmy się cieszyć, ponieważ w deszczową pogodę byłaby tu niezła jazda.

Ścieżka prowadziła jednostajnie w górę, bez większych odcinków, które dałyby możliwość wytchnienia. Zaletą tak poprowadzonych szlaków jest to, że szybko nabiera się wysokości. I tak też było w tym przypadku.

Gdy wyszliśmy na grań, naszym oczom ukazał się wierzchołek, wydawałoby się na wyciągnięcie ręki. Trzeba było jednak jeszcze się chwilę pomęczyć, aby go zdobyć.

Na wierzchołku kamień i flaga w kolorach BiH. Z taką ekipą można zdobywać świat! To już wiem i jestem pełny optymizmu na myśl o kolejnych wyprawach. Radość z każdej rzeczy, przyjmowanie z uśmiechem i zrozumieniem każdej niedogodności to warunki niezbędne, aby mieć poczucie dobrze wykorzystanej każdej chwili. Dumny jestem z synów, ponieważ dali radę, a była to ich pierwsza tak trudna wyprawa.

Oprócz nas pod wierzchołkiem była jeszcze nieliczna grupka zdobywców. To były pierwsze osoby spotkane na szlaku. Zresztą urok tych gór polega również i na tym, że jest spokój i brak hałasujących tłumów, co w przypadku naszych polskich gór staje się już powoli nieosiągalnym luksusem. Z wierzchołka rozpościerał się przepiękny widok na część BiH oraz Czarnogóry, w szczególności pasmo Durmitor, będące jednym z wyższych pasm Gór Dynarskich.

Na wierzchołku znajduję się również tablica upamiętniająca Tito – przywódcę dawnej Jugosławii.

W dali dostrzec można było jezioro Trnovačko. Wiedzieliśmy, że szlak zejściowy ociera się o jego brzegi, a mając świadomość, że jeszcze przed nami sporo kilometrów i czas jest ograniczony, musieliśmy podjąć decyzję o końcu odpoczynku i rozpoczęciu zejścia. Szczególnie, że od strony BiH nadciągały nieciekawe chmury.

Na szczęście pierwszy odcinek szlaku zejściowego był łagodny. Można było podziwiać widoki bez konieczności spoglądania pod nogi. Szlak wił się pomiędzy kolejnymi grzbietami, a przed nami piękny Durmitor.

Gdy doszliśmy do ostatniego grzbietu, ukazał nam się widok na Jezioro Trnovačko. Jego szmaragdowy kolor przyciągał nas, kusząc możliwością ochłody. 600-metrowe mozolne zejście w trudnym terenie, gdzie piargowy szlak wymagał koncentracji przy każdym kroku, by nie upaść, sprawiło, że miałem wrażenie, jakby jezioro nie przybliżało się ani o centymetr.

Jednak chwila ochłody w zimnej wodzie jeziora tuż po zejściu, to momenty, których nie da się z niczym porównać. Nad jeziorem jest niewielkie pole namiotowe. Nocują tu turyści, którzy głównie przybyli od strony przełęczy Prijevor, do której chcieliśmy właśnie dojść.

Krótka przerwa na odpoczynek, tak żeby mieć pewność, że się nie spóźnimy na spotkanie z naszym kierowcą i dalej w drogę. Nie wiedzieliśmy bowiem jaki przed nami jest odcinek. Z mapy wynikało, że nie będziemy szli w poziomie. Niestety okazało się, że trzeba zejść z progu jeziora i wyjść na Prijevor jeszcze dodatkowo około 300m w pionie, co dla zmęczonych nóg było nie lada wyzwaniem. Trud rekompensował widok na pięknie osłonecznioną dolinę i próg Jeziora Trnovačko.

Widziałem zmęczenie na twarzy synów, ale to właśnie w górach kształtują się charaktery.

Po drodze ponowne przekroczenie granicy. Spodziewaliśmy się jakiejś kontroli, ale i tym razem nikt nie wymagał od nas okazania dokumentów. Na Prijevor dotarliśmy pół godziny przed czasem. Mieliśmy możliwość podziwiać okoliczne pasma górskie w promieniach powoli zachodzącego słońca.

Droga powrotna autem była wielkim komfortem. Po drodze zatrzymaliśmy się jeszcze na dolnym parkingu na przełęczy Dragos, aby podziwiać pobliski 82-metrowy wodospad Skakavica. Niestety był tak odległy, że nie można było poczuć jego potęgi.

Następnego dnia pogoda się popsuła. Z poczuciem sukcesu postanowiliśmy się spakować i wyruszyć w dalszą podróż. Mieliśmy do zdobycia Dinarę, najwyższy szczyt na Chorwacji, więc czekało nas jeszcze wiele przygód.

Czas przejścia:

polana Lokva Demečišta – Maglić – 2h40’

Maglić – Jezioro Trnovačko – 2h30’

Jezioro Trnovačko – Prijevor – 1h30’

Zapraszam również na fotorelację z wyprawy.

Vrh Dinare (Dinara) 1830 m n.p.m. – najwyższy szczyt Chorwacji

Chorwacja większości z nas kojarzy się z ciepłym morzem, wąskimi uliczkami urokliwych miasteczek i otaczającymi górami spalonymi słońcem. Nie wszystkim jednak przychodzi ochota wspiąć się na nie. Nam się zachciało…

Vrh Dinarea (Dinara, Sinjal) leży w Górach Dynarskich, w paśmie Dinara tuż przy granicy z Bośnią i Hercegowiną. Bazę wypadową mieliśmy nad morzem, w okolicy Omisia i wystarczał jednodniowy wypad, aby zdobyć tę górę. Czekaliśmy na ochłodzenie, ale niestety prognozy długoterminowe w tamtym czasie nie przewidywały spadku temperatury poniżej 40˚C.

Wystartowaliśmy z Glavas, gdzie znajduje się małe schronisko, jak i miejsce na biwak. Dojazd przez Kijevo drogą nr 1 jest prosty, pod warunkiem, że ma się dobrze opanowaną nawigację i wcześniej przeanalizuje się dokładnie położenie punku docelowego.

Mimo, że Vrh Dinare nie poraża wysokością, jednak startowaliśmy z miejsca położonego na wysokości około 450 m n.p.m., co dało wynik blisko 1400 metrów przewyższenia. W tych temperaturach nie było to łatwe, ale góry są miejscem, gdzie człowiek walczy ze swymi słabościami i osiąga satysfakcję, gdy je pokonuje. Zresztą po powrocie czekała na nas kąpiel w orzeźwiającym morzu. Czy nie warto przeżyć tak ekstremalnych doznań porównywalnych z sauną?

Szlak wznosił się łagodnie i stopniowo, przez co można było wypracować równy rytm. Na szlaku jest kilka charakterystycznych punktów. Na początku mija się ruiny zamku, które sprawiają niesamowite wrażenie na tym pustkowiu.

Po kilkuset metrach podejścia w pionie można odsapnąć przy jednym z dwóch źródeł. Przy odrobinie szczęścia da się w nim zanurzyć czapkę, która następnie ochłodzi rozgrzane głowy oraz napełnić puste butelki. Planując wyprawę, podjęliśmy decyzję, aby w plecakach ograniczyć do minimum niezbędny ekwipunek i pozostałe miejsce zapełnić butlami z wodą. Nie wiedzieliśmy co nas czeka w takich temperaturach i rozsądnym wyjściem było uzupełnić zapasy wody, mimo że ciężar plecaków wzrastał.

Po około 700 metrach podejścia od startu, pojawia się rozwidlenie szlaków. Można tutaj skręcić w lewo i wspinać się dalej na szczyt lub wstąpić do starych kamiennych szałasów, przy których znajduje się studnia. Z szałasów również odbija szlak na Dinarę, więc postanowiliśmy ze studni skorzystać w drodze powrotnej.

W partii podszczytowej, po niespełna godzinie podejścia od rozwidlenia szlaków, wychodzi się na grań. Dopiero tutaj poczuliśmy chłodny wiatr, przynoszący ulgę.

Jeszcze trzeba było pokonać kilka wzniesień i przed nami wyłonił się charakterystyczny płaski wierzchołek Dinary z białym krzyżem.

Ostatnie odcinki trzeba było przemierzyć wciskając się w chorwackie gęste kosówki, aż w końcu wierzchołek został osiągnięty.

Widok na surowe góry Dynarskie zarówno po stronie Bośni i Hercegowiny, jak i Chorwacji, był warty tego trudu.

Podobnie jak na Magliću, tak i na Dinarze spotkać człowieka jest ciężko. Z jednej strony można poczuć potęgę i dzikość gór, ale z drugiej strony świadomość konieczności poradzenia sobie samemu w razie chociażby ukąszenia przez żmiję, sprawia, że trzeba być bardziej skoncentrowanym i czujnym. Patrzeć, gdzie stawia się stopę i na czym siada. Nam się zdarzyło, że spłoszyliśmy żmiję przy źródełku w drodze powrotnej. Pojawiło się wtedy pytanie, co zrobić, gdzie szukać pomocy? Tam nie ma chłopaków z TOPRu, którzy zawsze przylecą z pomocą. Pytanie pozostawiam niestety bez odpowiedzi… nam żmija darowała.

Z wierzchołka było widać dym unoszący się z pogorzelisk. Na Bałkanach często bowiem dochodzi do pożarów, nie tylko w dzikich miejscach, ale również tam, gdzie mieszkają ludzie. Akcje ratownicze w wyniku pożarów w krajach bałkańskich są wszystkim znane. Dzikie obszary mają jednak to do siebie, że przeważnie zostawia się je na łaskę przyrody, gdy pożar nie zagraża bezpośrednio ludziom. Jednym z powodów jest wciąż istniejące ryzyko trafienia na pola minowe, które pozostały po ostatniej wojnie domowej. Zagrożenie to trzeba brać też bardzo poważnie pod uwagę, wędrując po górach innymi ścieżkami niż te wytyczone.

W drodze powrotnej przepiękne widoki na Perućko jezero, bardziej zalew utworzony przez rzeczkę Cetina, biorący początek w miasteczku o tej samej nazwie, kilka kilometrów od miejsca, w którym wystartowaliśmy. Rzeka Cetina wpada następnie do Adriatyku pięknym przełomem w Omisiu.

Tym razem postanowiliśmy odpocząć w kamiennych szałasach w rozległej dolinie i sprawdzić, czy studnia jest chociaż w niewielkim stopniu napełniona, aby się schłodzić po trudach wspinaczki.

W jednym z szałasów, można śmiało znaleźć schronienie, bowiem wyposażone jest w prycze. Nie jest to all inclusive, ale w tym miejscu byłoby to wręcz niewskazane, a nawet odpychające.

Okazało się, że informacje w internecie były prawdziwe i studnia faktycznie jest. Było też i wiadro oraz, co najważniejsze, woda. Tylko ci, co poczuli kiedykolwiek jej brak, mogą sobie wyobrazić, jak przyjemny jest łyk takiej wody oraz zimny prysznic prosto z wiadra.

Po odpoczynku kolejne kilkaset metrów zejścia znanym już nam szlakiem.

W drodze powrotnej do miejsca zamieszkania zatrzymaliśmy się oczywiście na posiłek w przydrożnej chorwackiej knajpce. Z pełnymi brzuchami dojechaliśmy do morza, aby zakosztować niezapomnianej kąpieli… życie potrafi być piękne.

Czas przejścia:

Glavas – Dinara 3h30’

Zapraszam również na fotorelację z wyprawy

Midżur (Midžor) 2169 m n.p.m.- najwyższy szczyt Serbii

Kolejna wyprawa na Bałkany odbyła się w 2018 roku. Tym razem mieliśmy w planach zdobyć Musałę, najwyższy szczyt Bułgarii i zarazem całych Bałkanów oraz Olimp… najwyższy szczyt nie muszę pisać jakiego kraju.

Cała frajda z podróżowania ze sprawdzoną w trudach ekipą jest również w tym, że plany są zawsze ogólne i tak naprawdę do końca nie wiemy, jak się skończą. Podobnie było z Midżurem, najwyższym szczytem Serbii, który nie był planowany. Gdy czekaliśmy długi czas na granicy wegiersko-serbskiej, mój brat z nudów wymyślił, że skoro przejeżdżamy przez Serbię i nawet mamy zamiar w tym kraju nocować, to dlaczego nie można byłoby zdobyć najwyższego jego szczytu, szczególnie że się okazało, iż będziemy przejeżdżać w pobliżu pasma górskiego, w którym Midżur się znajduje. Pomysł został zaakceptowany natychmiast. Postanowiliśmy pobyt w Serbii przedłużyć o jeden dzień i po noclegu w okolicy Nowego Sadu, wybraliśmy za bazę wypadową, położony w południowej części kraju Nisz. Po mile spędzonym popołudniu, następnego dnia o poranku wyruszyliśmy w stronę Midżura. Byłem pełen obaw, ponieważ nie wiedziałem jakie drogi nas czekają, a trzeba było przejechać kilkadziesiąt kilometrów w głąb masywu górskiego Stara Płanina i wyjechać w pionie ponad 1 km z pełnym obciążeniem. Postanowiliśmy bowiem, że po zdobyciu szczytu pojedziemy w dalszą drogę do sąsiadującej Bułgarii, więc cały dobytek mieliśmy ze sobą. Ważne było dokładne określenie położenia schroniska w Babin Zubie, wyłącznie na nawigacji działającej bez internetu. Pamiętać trzeba, że w Serbii korzystanie z internetu, z wyjątkiem wi-fi, jest opłacalne tylko dla bogatych szejków. Poczułem to rok wcześniej, kiedy to idąc na Maglić w Bośni i Hercegowinie, włączyła się w moim telefonie transmisja danych i odebranie zaledwie 7MB informacji kosztowało mnie 270zł, aż do ustalonego blokującego limitu. Toż to nawet jednego zdjęcia nie da się wysłać! Warto przed wyjazdem u operatora ograniczyć do minimum dopuszczalny limit oraz zablokować pocztę głosową, bo każda próba połączenia, nawet gdy mamy wyłączoną i schowaną głęboko w plecaku komórkę, jest płatna, a o wysokości rachunku dowiemy się dopiero po powrocie.

Okazało się, że droga była przyzwoita. Miejscami wąska i dziurawa, jednak widać było, że stopniowo dojazd do jednego z większych w okolicy ośrodków narciarskich jest remontowany, i co rusz było widać odcinki świeżego asfaltu.

Położenie schroniska w Babin Zubie jest bardzo atrakcyjne tuż pod pięknymi skałami. Z tarasu widać od razu cel naszej wędrówki.

Można zobaczyć jak szlak stopniowo wspina się otwartym grzbietem, podobnym do naszych polskich bieszczadzkich połonin, tyle że rozmiarami znacznie większym.

Był to jednak idealny szlak na rozgrzewkę przed czekającymi na nas wyzwaniami. Pogoda była wymarzona, dzięki czemu takie wędrowanie jest czymś niezwykle przyjemnym. Jakakolwiek burza z piorunami na takim otwarty terenie mogłaby zamienić wycieczkę w ekstremalnie niebezpieczną.

Obły wierzchołek Midżura praktycznie był cały czas w zasięgu wzroku i powoli przybliżał się z każdym krokiem.

Na wierzchołku Midżura czekał na nas piękny widok na bułgarską stronę. Mieliśmy świadomość, że już niedługo będziemy zdobywać najwyższy szczyt tego kraju.

Zejście było oczywiście przyjemniejsze. Krok za krokiem, w stronę schroniska, podziwiając krajobrazy, które do tej pory chowały się za plecami.

Na koniec krótki popas w przepięknej scenerii i w końcu ruszyliśmy w dalszą drogę… w stronę Bułgarii.

Czas przejścia:

Babin Zub – Midżur – 2h20’

Zapraszam również na fotorelację z wyprawy.

Musała (2925 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Bułgarii oraz Bałkanów

Musała (Мусала, Mus Allah – góra Allaha) znajduje się w paśmie górskim Riła, będącym najwyższym pasmem górskim na Bałkanach, obejmującym południowo zachodnią część Bułgarii.

Po zdobyciu Midżura, najwyższego szczytu Serbii, od razu udaliśmy się w stronę Bułgarii. Przyznam się, że podczas tego wyjazdu moja noga stanęła po raz pierwszy zarówno na terenie Serbii, Bułgarii, jak i Grecji, do której również zmierzaliśmy. Tym razem mogłem przekazać stery mojemu bratu, ponieważ zarówno on, jak i jego małżonka, byli już kiedyś z PTTK-em i zdobyli Musałę. Wiedzieli, gdzie najlepiej przenocować, i jaką przyjąć strategię, aby zdobyć wierzchołek. Postanowiliśmy zatem spędzić nocleg w miejscowości Borowiec (Borovets, Боровец) tuż pod stokami Musały. Borowiec leży kilka kilometrów za Samokowem. W skrócie można porównać Samokow do naszego Zakopanego, a Borowiec do Kuźnic. Jest to jednak główne centrum narciarskie, przez co w sezonie letnim rejon ten przeważnie świeci pustkami, co jest wielką zaletą, i w związku z tym ze znalezieniem noclegu też nie było problemu. Nawet postanowiliśmy zaszaleć i wynająć wypasiony hotel, ponieważ i tak ceny były znacznie niższe niż nasze krajowe.

Plan był taki, aby dnia następnego stawić się po śniadaniu pod stacją kolejki, którą można wyjechać na Jastrzębiec (Jastrebec, Яcтребец, 2369 m n.p.m.) skracając sobie znacznie drogę podejścia. Przyznam się, że ja osobiście nie byłem psychicznie przygotowany na podejście z samego Borowca, ponad 1600 metrów w pionie, nie tylko ze względu na niesprzyjającą pogodę, ale również dlatego, że uczestniczyła w wyprawie moja rodzina, której możliwości kondycyjne były mi znane. Jeszcze wtedy nie wiedziałem, że już za kilka dni zdobędziemy Olimp, podchodząc jednego dnia w pionie prawie 2 km. Z takim doświadczeniem, być może kolejnym razem podejmiemy taką próbę. Tego dnia jednak, gdy przyszliśmy do okienka kasy, ze zdziwieniem stwierdziliśmy, że kolejka w poniedziałki i wtorki nie działa. Całe szczęście, że wpadliśmy na pomysł zdobycia najwyższego szczytu Serbii, ponieważ nasz przyjazd do Borowca opóźnił się o jeden dzień. Dzięki temu mogliśmy podjąć decyzję, że ponawiamy próbę dnia następnego, a ten dzień poświecimy na zwiedzanie Samokowa. Uważam, że nic nie dzieje się bez przyczyny, nawet gdy wydaje nam się, że coś nie idzie po naszej myśli. Okazało się, że naszym szczęściem, że kolejka nie działała, był fakt, że po godzinie z pięknej pogody zrobiło się małe piekło. Obfita ulewa z porywistym wiatrem była do przetrzymania w pobliskiej kawiarni, a nie wysoko w górach. To był ostatni moment kiedy to można było zobaczyć wierzchołek.

Dnia następnego wszystko odbyło się bez problemów. Kupione bilety, krótki czas oczekiwania na kolejkę i jazda w górę. Wraz z nabieraniem wysokości, pogoda jednak z pięknej słonecznej zmieniała się w bardziej niesprzyjającą. Widoczność spadła do kilku metrów oraz temperatura do kilu stopni. Wysiadając na Jastrzębcu, musieliśmy szybko dopinać nogawki do spodni i ubierać puchowe kurtki. Stwierdziliśmy, że trzeba się cieszyć, że nie ma takiej ulewy jak dnia poprzedniego.

Pierwszy odcinek z górnej stacji w Jastrzębcu do schroniska był bardzo przyjemny. Można powiedzieć, że szlak łagodnie trawersował stok Musały.

Schronisko Musała jest dobrą bazą wypadową na szczyt. Położone jest nad urokliwymi Musaleńskimi Jeziorami. Siedem polodowcowych jezior jest rozmieszczonych na różnych wysokościach. W lecie można się doliczyć sześciu, ponieważ jedno przeważnie wysycha.

Stąd na szczyt jest około 600 metrów podejścia w pionie. Po drodze mija się pozostałe Musaleńskie Jeziora, stopniowo dochodząc do małego schroniska Lodowate Jezioro (zasłon Ledenoto Ezero, Ледено езеро), którego nazwa pochodzi od zamarzniętego jeziora, przy którym się znajduje (w lecie zamarznięte częściowo). Stąd już na wierzchołek ponad 200 m w pionie. Mieliśmy chyba w tym dniu pecha, ponieważ odcinek między schroniskami pokonaliśmy nie spotykając żadnego człowieka a niestety schronisko Lodowate Jezioro było po brzegi zapełnione turystami.

W momencie, gdy stwierdziliśmy, że idziemy dalej, ze schroniska powoli gęsiego zaczęli wychodzić ludzie. Okazało się, że to była jedna kilkudziesięcioosobowa grupa. Postanowiliśmy, że na chwilę się ogrzejemy i zaczekamy aż grupa się oddali. Gdy doszliśmy do wniosku, że grupa powinna być już na znacznej wysokości, wyruszyliśmy w dalszą drogę. Po wyjściu ze schroniska oczom naszym ukazała się niestety końcówka grupy, pnąca się powoli szlakiem w kierunku wierzchołka. Podejście w towarzystwie tak licznej wycieczki nie należało do przyjemności. Zawsze gdy przypominam sobie popularny na zdjęciach obraz turystów podchodzących w sezonie na Giewont, kojarzy mi się z kolejką ustawiającą się za mięsem w czasach PRL-u. Teraz też to właśnie można było odczuć. Pół biedy, gdyby jeszcze były jakieś widoki, wtedy człowiek mógłby odciągnąć wzrok od butów towarzysza idącego z przodu. Wiedziałem, że stąd rozpościerają się piękne krajobrazy na jeziora. Brat obiecał mi dać jedno ze zdjęć z wyprawy, na której po raz pierwszy zdobywał ten szczyt. W końcu udało się wyjść na szczyt, mimo straconego czasu, miejscami mijając co bardziej ociągających się turystów.

Nie chodziło tu bowiem o wyścigi, ale była obawa przed nadejściem jeszcze większego załamania pogody, a wtedy ciągnięcie się w takiej grupie zwiększa ryzyko tragedii. Poczucie, że będąc w większej grupie wzrasta bezpieczeństwo, jest bardzo złudne. To fakt, że pioruny mają większy wybór, ale ryzyko jest takie samo. Wtedy najbezpieczniej jest jak najszybciej zdobyć cel i schodzić jak najniżej, nawet niekiedy rezygnując ze szczytu. Moi synowie mogli na własnej skórze dowiedzieć się, po co są w plecaku potrzebne rękawiczki i czapka, gdy w lecie na dole panuje upał.

Poniżej zdjęcie z wierzchołka na Jeziora Musaleńskie wykonane przez mojego brata podczas wcześniejszej wyprawy kiedy to widzialność była bardziej korzystna.

Na szczycie jest obserwatorium, w którym również można znaleźć schronienie w razie niebezpieczeństwa oraz wielki obelisk informujący, że jest się na wierzchołku Musały – najwyższego szczytu Bułgarii, jak i całych Bałkanów.

Zejście zatem było szybkie. Udało się uniknąć ulewy. Bardzo szczęśliwi wróciliśmy na nocleg i dnia następnego byliśmy już w Grecji, gdzie temperatury dochodziły do 40^oC.

Czas przejścia:

Jastrzębiec – Musała – 2h30’

Zapraszam również na fotorelację z wyprawy

Olimp – Mitikas (2918 m n.p.m) i Skolio (2911 m n.p.m)

Olimp marzył nam się od dawna. Nawet mój starszy syn, Wojtek, zafascynowany swego czasu mitologią, powiedział, że nie odpuści i wyjść musi, aby zobaczyć tron Zeusa. Plan był taki, że znajdziemy w pierwszej kolejności nocleg w nadmorskiej miejscowości Leptokaria, aby wyczekać na ten właściwy moment, ponieważ masyw Olimpu jest przeważnie w chmurach, mimo panującej upalnej pogody wokoło. Udało nam się w dość krótkim czasie znaleźć kwatery u przesympatycznych gospodarzy, gdzie współwłaścicielką była Polka, co dało nam możliwość bezproblemowego uzyskania wszelakich informacji o okolicy i panujących w Gracji zwyczajach. Była tam też niespotykana rodzinna atmosfera, którą będziemy długo pamiętać.

Ponieważ na wierzchołek z poziomu morza było prawie 3 km w pionie, postanowiliśmy zapakować prowiant na dwa dni i rozłożyć podejście na dwa etapy. Pierwszy etap – dojechać autem na parking w Prioni (1130 m n.p.m.) i szlakiem E4 podejść 1000 metrów do schroniska Spilios Agapitos (2100 m n.p.m.). Drugi etap przewidywał następnego dnia podejście 800 metrów ze schroniska na Olimp, z mniejszym obciążeniem. Nikt się nie spodziewał, że zejdziemy na nocleg do naszych kwater nad morzem tego samego dnia. Nawet nasi gospodarze byli zaskoczeni. Oni żyją tu od urodzenia i jeszcze na szczycie nie dane im było stanąć…

Do Prioni można podejść prosto z miasteczka Litochoro wąwozem wzdłuż rzeki Enipeas. Do 1800 metrów przewyższenia trzeba wówczas dodać jeszcze 1000 metrów i wówczas konieczne jest rozłożenie trasy na 2 dni. Idąc wąwozem, można natknąć się na pustelnię św. Dionizego. Pustelnię tę odwiedziliśmy przy innej okazji.

Można też podziwiać wodospady rzeki Enipeas, płynącej wzdłuż szlaku.

Gdy pewnego wieczora ukazał nam się wierzchołek Mitikasa, wiedzieliśmy, że taka okazja może nam się nie powtórzyć i postanowiliśmy spakować plecaki i wyruszyć dnia następnego.

Podczas pakowania była walka o każdy kilogram. To właśnie na tę okoliczność, gdy planowany był nocleg w schronisku, zaopatrzyłem przed wyjazdem całą moją rodzinę w lekki sprzęt górski. Począwszy od śpiworów, a skończywszy na puchowych kurtkach, co miało się okazać już wkrótce bardzo słuszną decyzją. Do aut wsiedliśmy jeszcze przed wschodem słońca. W lekkim półmroku przejechaliśmy miasteczko Litochoro, i powoli jadąc krętą drogą w stronę Prioni, wznieśliśmy się prawie 1 km w pionie. W Prioni jest duży bezpłatny parking, na którym można postawić samochód nawet na kilka dni. Jest też schronisko, z którego można skorzystać, idąc prosto z Litochoro. Jest to też miejsce, do którego dojeżdżają autobusy z turystami, aby obejrzeć wodospad, w którym podobno kąpała się Afrodyta.

Większość biur turystycznych przyjeżdżając w to miejsce, spełnia obietnicę daną turystom, że „zdobędą” Olimp. Zapominają jednak, że na Olimp z tego miejsca jest jeszcze 2 km wspinaczki w pionie.

Do schroniska Spilios Agapitos jest 1 km w górę. Nie ma tu żadnej poprowadzonej drogi dla aut terenowych, dlatego żywność wynoszą osły, zostawiając po sobie zbędny balast. Idąc, trzeba uważać, aby nie stanąć na „minę”.

Podejście było równomierne, dzięki czemu od pierwszych metrów można było złapać rytm. Widziałem z każdym krokiem, że poprzednie wyprawy na Midżur i Musałę sprawiły, że cała ekipa nabrała kondycji. Z każdym metrem zacząłem wierzyć, że możliwe jest wejście jednego dnia.

Co rusz wyłaniał się główny wierzchołek Olimpu – Mitikas. To było złudne uczucie, że jest na wyciągnięcie ręki. W tym momencie był nad nami 1500 metrów w pionie.

Po niespełna 3 godzinach doszliśmy do schroniska Spilios Agapitos. Znajduje się na wysokości około 2100 m n.p.m. Tu planowaliśmy wcześniej nocleg. Postanowiliśmy jednak skorzystać z pięknej pogody i ruszyć dalej. W schronisku pozostawiliśmy zbędny depozyt w postaci śpiworów i zbędnego na ten dzień jedzenia, a ich miejsce zajęły dodatkowe butle z wodą, które zakupiliśmy na miejscu i wyruszyliśmy do góry.

Podejście było wciąż jednostajne. Krok za krokiem nabieraliśmy wysokości. Różnica polegała głównie na tym, że tym razem byliśmy całkowicie odsłonięci od dających lekki chłód drzew. Mitikas wciąż był widoczny, ale nie chciał się przybliżyć.

Najczęściej turyści wybierają wariant wyjścia na Skalę (2866 m n.p.m.) będący jednym z głównych szczytów Olimpu. Można też poniżej Skali odbić ścieżką wprost na najwyższy szczyt Mitikas, unikając niepotrzebnego schodzenia ze Skali, idąc w stronę Mitikasa.

Skala jednak daje możliwość spokojnego podjęcia decyzji co dalej. Rozpościera się stąd bowiem widok na Mitikas i jego ścianę ze słynnymi „złymi schodami”.

Jest to odcinek znakowanej ścieżki z założonymi punktami asekuracyjnymi, ale jeśli nie ma się liny, to idzie się praktycznie bez asekuracji. Jest to teren wymagający koncentracji, bowiem mały błąd może sprawić, że zafundujemy sobie szybkie „zejście” kilkusetmetrową ścianą Mitikasa.

Jest to też teren bardzo kruchy i istnieje możliwość oberwania kamieniem zrzuconym przez turystów, będących tuż nad nami. Teraz już wiemy, że idąc na Mitikas warto mieć kask. Zresztą po kasku dyndającym przy plecaku można poznać tych, co wyszli lub mieli zamiar wyjść na najwyższy szczyt Grecji. Jedno jest pewne, że ze Skali trzeba zejść na przełęcz kilkadziesiąt metrów i wyjść jeszcze więcej na wierzchołek, i w drodze powrotnej na Skalę ponownie nabrać metrów, co w sumie wychodzi ponad 2 km podejścia. Warto jednak spróbować.

Ze Skali można również wyjść na niewiele niższy wierzchołek Skolio (2911 m n.p.m.), znajdujący się po lewej stronie, na który wychodzi łatwa ścieżka. Dlatego też Skala jest miejscem, w którym można podjąć decyzję, który wierzchołek zdobyć.

W naszym przypadku decyzja była następująca. Widząc, że nie jest zbyt łatwo, na Mitikas zostaliśmy wydelegowani ja z bratem. Reszta ekipy miała podejść na mniej eksponowany Skolio.

Osobiście pamiętam, że oprócz „złych schodów” czułem problemy znacznie wcześniej przy schodzeniu ze Skali na przełęcz. Schodzenie zawsze jest trudniejsze, szczególnie gdy nie widać pod nami za bardzo stopni.

Wrażenie robił widok turystów podchodzących eksponowaną ścianą Mitikasa po „złych schodach”.

„Złe schody” okazały się do przejścia. Uważać trzeba było, żeby komuś nie strącić kamienia na głowę i obserwować, czy któryś nie leci z góry, bo zabłąkany kamień mógłby być powodem utraty równowagi. W miejscu tym co roku zdarzają się wypadki śmiertelne, szczególnie przy złej pogodzie, kiedy to teren dodatkowo staje się śliski.

Na szczycie Mitikasa byliśmy po około 30 minutach od Skali. Zeus był łaskawy. Niesamowita satysfakcja, ale jednocześnie świadomość, że czeka nas jeszcze zejście tą samą drogą sprawiała, że nie do końca czuliśmy radość.

Z wierzchołka było widać niewiele niższy szczyt Skolio, na który wchodziła reszta ekipy.

Przy zejściu trzeba było uważać bardziej. Widok zbliżającej się Skali mógł zdekoncentrować, ale w takich sytuacjach ważne jest nabyte doświadczenie górskie, które pozwala skupić się na danym odcinku i nie wybiegać zbytnio w przyszłość.

Dopiero na Skali, gdzie spotkaliśmy się z resztą ekipy, mogliśmy odetchnąć. Każdy był szczęśliwy. Jako grupa zdobyliśmy wszystkie najważniejsze wierzchołki Olimpu. Teraz czekało nas monotonne zejście. Ale nie obawiałem się tym razem. Istniała duża szansa, że pogoda się utrzyma, mimo występującego porywistego wiatru, który momentami wytrącał nas z równowagi. Pamiętam też moment, gdy próbowałem odratować moją ukochaną czapkę, którą zakupiłem u św. Mikołaja w zaczarowanej Laponii, a którą zdarł mi wiatr z głowy i zawiesił na kosówce, rosnącej tuż nad urwiskiem. Czapkę udało mi się odzyskać.

Po drodze były piękne krajobrazy tyle, że oglądane już z poczuciem sukcesu.

Przy takiej miejscówce grzech się nie zatrzymać. Za mgiełką widać nawet Morze Egejskie.

Już wiedzieliśmy, że damy radę zejść 1850 metrów bez noclegu. W domu czekało zimne piwko i nieukrywana radość naszych gospodarzy. Będą mogli w końcu pochwalić się, że gościli kiedyś takich wariatów, którzy nie tylko przyjechali nad morze, aby się opalać na plaży…

Na Riwierze Olimpijkskiej spędziliśmy jeszcze kilka dni korzystając z pięknej pogody i zwiedzając okoliczne atrakcje.

Do domu wracaliśmy z poczuciem dobrze wykorzystanego czasu.

Czas przejścia:

Prionia – schronisko Spilios Agapitos – 2h50’

schronisko Spilios Agapitos – Skala – 2h

Skala – Mitikas – 30’

Zapraszam również na fotorelację z wyprawy.

Zdobycie pozostałych szczytów już w najbliższych planach.

cdn…